«Μια σφαίρα με το όνομα σου κι άλλα παρόμοια συστήματα επικοινωνίας» («A Bullet with Your Name on It and Other Such Military Communications») είναι ο τίτλος της πρωτότυπης διάλεξης που θα δοθεί στις 11 Απριλίου στο Ιρλανδικό Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών.
Η ομιλία θα γίνει από τη δρ. Αμάντα Κέλι του Εθνικού Πανεπιστημίου της Ιρλανδίας στο Γκάλγουεϊ και αφορά τα ενεπίγραφα μολύβδινα βλήματα σφεντόνων που βρέθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες της Κρήτης και τα οποία χρονολογούνται από την Πρώιμη Αρχαιότητα μέχρι και τη Ρωμαϊκή Περίοδο.
Ονόματα, μηνύματα και σύμβολα, που χαράσσονταν πάνω στα βλήματα, δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τις πολεμικές συνήθειες της εποχής, την ηγεσία και τους κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ των στρατιωτών, αλλά και για τη γνώση γραφής και ανάγνωσης των οπλιτών, καθώς και για τον ψυχισμό τους.
Για παράδειγμα, συχνά αναγράφεται το όνομα ενός προσώπου -συνήθως του επικεφαλής του στρατεύματος- ή μιας πόλης, όπως Κνωσός, Γόρτυνα ή Φαλάσαρνα. Άλλες φορές το έμβλημα είναι σχηματικό, όπως για παράδειγμα η χάραξη κεφαλιού βοδιού, που βρέθηκε σε πολλά βλήματα στην Κρήτη, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Τα μηνύματα όμως που προκαλούν αίσθηση είναι εκείνα που διαθέτουν χλευαστικό, ειρωνικό ή επιθετικό περιεχόμενο και έχουν την πρόθεση να επηρεάσουν ψυχολογικά τον αντίπαλο. Σ’ αυτά συγκαταλέγονται και τα μηνύματα με μαύρο χιούμορ, που αποτελούν και τα εντυπωσιακότερα όλων. Όπως για παράδειγμα τα σύντομα αλλά σαφή κείμενα που χαρακτηρίζουν τα βλήματα ως … γλυκά για τους εχθρούς ή οι παραινέσεις του τύπου «λάβε», «πρόσεχε» και «σου», δηλαδή όλο δικό σου.
Η εργασία της δρ. Κέλι επιχειρεί να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της σφεντόνας ως όπλο στις πολεμικές επιχειρήσεις της Κρήτης τόσο ως προς τη στρατηγική ευελιξία όσο και ως προς τις σωματικές επιπτώσεις και τις ψυχολογικές προθέσεις. Επιπλέον, ένας από τους στόχους είναι να διαπιστωθούν οι ομοιότητες ή οι διαφορές που υπάρχουν συγκριτικά με τα γενικά χαρακτηριστικά ενός πολέμου όπου εμπλέκεται το ελαφρύ πεζικό.
Η δρ. Κέλι έχει ασχοληθεί με τα ρωμαϊκά υδραγωγεία και λουτρά της Κρήτης κι έχει μελετήσει τις πολεμικές επιχειρήσεις, τη μηχανική, τον αθλητισμό και την έννοια της ομορφιάς στην αρχαία Ελλάδα. Έχει πραγματοποιήσει ανασκαφές στην Ιρλανδία και την Ιορδανία και έχει συμμετάσχει σε έρευνες στην Κρήτη ως ειδική στην κεραμική.
Η σφεντόνα είναι ένα από τα αρχαιότερα πολεμικά όπλα. Η χρήση της είναι γνωστή ήδη από την 7η χιλιετία, με πρώτη γραπτή μαρτυρία την ιστορία της μονομαχίας του Δαυίδ με τον Γολιάθ στην Παλαιά Διαθήκη.
Κατασκευαζόταν από δέρμα, σκοινί, λινάρι ή μαλλί, ενώ οι αρχαιότερες σωζόμενες σφεντόνες βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών, ο οποίος πέθανε το 1325 π. Χ. Χρησιμοποιούνταν σε πολέμους από οπλίτες που ονομάζονταν σφενδονήτες, με πιο δεινούς τους Κρήτες και τους Ρόδιους.
Τα βλήματα της σφεντόνας, που λέγονταν και πεσσοί, είναι συνήθως αυτά που σώζονται, καθώς τα υπόλοιπα υλικά του αρχαίου όπλου ήταν φθαρτά. Τα βλήματα ήταν αρχικά λίθινα ή πήλινα, ενώ από την Εποχή του Χαλκού αρχίζουν να εμφανίζονται και τα μολύβδινα.
Το Ιρλανδικό Κέντρο Σπουδών βρίσκεται στην οδό Νοταρά 51α στα Εξάρχεια (τηλ. 210 8848074).
cretalive.gr
cretalive.gr
